Hoàn thiện khung pháp lý, tạo “đòn bẩy” phát triển hàng không dân dụng

Ngành hàng không dân dụng giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế và kết nối quốc tế. Từ sau đại dịch COVID-19, hàng không Việt Nam dần phục hồi nhưng đối mặt nhiều thách thức mới. Bên cạnh áp lực cạnh tranh, ngành cần khung pháp lý vững chắc để phát triển bền vững, hiệu quả. Việc hoàn thiện luật pháp sẽ giúp tạo hành lang an toàn, minh bạch và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Thực trạng khung pháp lý hiện nay

Khung pháp lý hiện hành vẫn còn tồn tại nhiều khoảng trống và chồng chéo quy định. Luật Hàng không dân dụng Việt Nam được ban hành từ năm 2006, sửa đổi vào năm 2014. Tuy nhiên, thực tiễn vận hành đã thay đổi đáng kể trong thập kỷ qua. Các mô hình kinh doanh mới như hàng không giá rẻ, vận chuyển phi truyền thống xuất hiện nhiều. Một số quy định chưa bắt kịp xu thế phát triển, gây khó cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Ví dụ, việc quản lý slot bay, hạ tầng mặt đất và cơ chế giá vẫn còn thiếu linh hoạt.

Tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh

Khung pháp lý cần đảm bảo cạnh tranh công bằng giữa các hãng hàng không. Hiện vẫn còn tồn tại tình trạng phân bổ lợi thế không đều giữa các hãng. Điều này làm suy giảm niềm tin vào tính minh bạch của chính sách quản lý. Cần rà soát quy trình cấp phép, phân bổ slot, tiếp cận hạ tầng mặt đất. Các tiêu chí cần rõ ràng, công khai và không phân biệt đối xử giữa các hãng.

Quản lý hạ tầng hàng không hiệu quả

Hạ tầng sân bay là nút thắt lớn của phát triển hàng không dân dụng hiện nay. Nhiều sân bay quá tải, thiếu quỹ đất và chưa đồng bộ về dịch vụ mặt đất. Khung pháp lý cần tạo điều kiện xã hội hóa đầu tư sân bay, bãi đỗ, nhà ga. Cơ chế hợp tác công tư cần rõ ràng, minh bạch và thu hút nhà đầu tư chiến lược. Luật hóa các mô hình quản lý khai thác sân bay phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.

Đảm bảo an toàn, an ninh hàng không

An toàn hàng không là ưu tiên hàng đầu trong phát triển bền vững ngành này. Khung pháp lý phải bao phủ toàn diện các hoạt động khai thác, bảo dưỡng, đào tạo. Việc kiểm tra, giám sát cần khoa học, tránh hình thức và chồng chéo chức năng. Đặc biệt, cần bổ sung quy định về an ninh mạng và an toàn bay trong môi trường số.

Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số

Ngành hàng không đang bước vào thời kỳ chuyển đổi số mạnh mẽ. Từ hệ thống đặt vé, điều phối chuyến bay đến quản lý hành lý đều được số hóa. Khung pháp lý cần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo vệ dữ liệu và quyền người dùng. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn cần hành lang pháp lý rõ ràng. Cần sớm xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật cho hệ thống số trong hàng không dân dụng.

Hài hòa với quy định quốc tế

Hàng không là lĩnh vực có tính kết nối quốc tế rất cao. Do đó, khung pháp lý trong nước cần hài hòa với công ước và tiêu chuẩn ICAO. Việc đàm phán các hiệp định hàng không cần dựa trên nguyên tắc tương hỗ và công bằng. Luật pháp cũng cần linh hoạt để điều chỉnh khi Việt Nam tham gia thị trường chung ASEAN.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao

Thiếu hụt nhân lực chất lượng cao đang là vấn đề nhức nhối trong ngành hàng không. Khung pháp lý nên ưu tiên chính sách hỗ trợ đào tạo phi công, kỹ sư và nhân viên mặt đất. Các tiêu chuẩn cấp phép và hành nghề cần phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Khuyến khích doanh nghiệp hợp tác với trường học để đào tạo thực tiễn, bài bản.

Tăng cường năng lực quản lý nhà nước

Cơ quan quản lý nhà nước cần được trao thêm quyền và nguồn lực để quản lý hiệu quả. Cần tránh tình trạng “vừa đá bóng vừa thổi còi” trong quản lý và khai thác hạ tầng. Việc phân định rõ vai trò giữa nhà nước và doanh nghiệp là rất cần thiết. Khung pháp lý phải giúp nâng cao năng lực giám sát, xử lý vi phạm minh bạch.

Thúc đẩy phát triển xanh và bền vững

Hàng không dân dụng cần chuyển đổi theo hướng giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng. Khung pháp lý nên hỗ trợ sử dụng nhiên liệu sinh học, tàu bay tiết kiệm nhiên liệu. Cần lồng ghép tiêu chí môi trường vào quy hoạch, đầu tư và hoạt động hàng không. Hài hòa với xu hướng thế giới trong giảm phát thải và chính sách thuế carbon.

Kết luận

Hoàn thiện khung pháp lý là điều kiện tiên quyết để ngành hàng không cất cánh mạnh mẽ. Đây là “đòn bẩy” cần thiết để tháo gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh. Một hệ thống pháp lý hiện đại sẽ giúp hàng không Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn. Chỉ khi có luật pháp đồng bộ, minh bạch, ngành hàng không mới phát triển bền vững.

Xem thêm:

VNPT góp phần xây dựng hạ tầng số hiện đại cho nhà ga T3 Tân Sơn Nhất

Việt Nam – Pháp tăng cường hợp tác hàng không: Mở rộng cánh cửa giao thương và công nghệ