Ba loại máy bay chở hàng chủ đạo tại Việt Nam: PAX, Freighter, Charter

Vận tải hàng không tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu logistics trong bối cảnh thương mại điện tử và xuất khẩu bùng nổ. Theo Nikkei Asia, năm 2022, lưu lượng hàng hóa hàng không đạt 1,52 triệu tấn, tăng 17% so với năm trước. Ba loại máy bay chở hàng chủ đạo tại Việt Nam gồm PAX (máy bay chở khách kết hợp hàng hóa), Freighter (máy bay chở hàng chuyên dụng) và Charter (máy bay thuê theo nhu cầu). Bài viết phân tích đặc điểm, ưu điểm và ứng dụng của từng loại, giúp doanh nghiệp lựa chọn phương thức phù hợp.

Máy bay PAX: Chở khách kết hợp hàng hóa

Máy bay PAX (Passenger Aircraft) là loại máy bay chở khách nhưng tận dụng khoang bụng (belly/lower deck) để vận chuyển hàng hóa. Đây là lựa chọn phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt với các hãng như Vietnam Airlines và Vietjet Air.

• Đặc điểm:

  • Hàng hóa được đặt ở khoang bụng, dưới khoang hành khách.

  • Kích thước kiện hàng giới hạn: tối đa 160x120x100 cm (A321) hoặc 300x240x160 cm (A350/B777).

  • Trọng lượng tối đa: 100 kg (A321) đến 4.000 kg (A350/B777).

• Ưu điểm:

  • Tối ưu chi phí do kết hợp chở khách và hàng hóa.

  • Tần suất bay cao, phù hợp với tuyến nội địa và khu vực.

  • Phù hợp với hàng hóa nhỏ gọn, giá trị cao như bưu kiện, tài liệu.

• Hạn chế:

  • Không gian hạn chế, không chở được hàng cồng kềnh.

  • Hàng nguy hiểm bị giới hạn nghiêm ngặt theo quy định IATA.

• Ứng dụng:

  • Vận chuyển bưu phẩm, hàng điện tử, hàng thời trang.

  • Phù hợp cho các tuyến bay ngắn như Hà Nội – TP.HCM hoặc TP.HCM – Singapore.

PAX là lựa chọn kinh tế, giúp hãng hàng không tối ưu hóa tài nguyên.

Máy bay Freighter: Chuyên chở hàng hóa

Máy bay Freighter (Cargo Aircraft Only – CAO) được thiết kế chuyên dụng để chở hàng, không có khoang hành khách, sử dụng cả boong trên (main deck) và boong dưới (belly). Tại Việt Nam, các hãng như Vietnam Airlines đang đầu tư vào Freighter, với kế hoạch thuê Airbus A321F từ quý IV/2025.

• Đặc điểm:

  • Tải trọng lớn: 2-2,5 tấn (A321F), 15 tấn (A330), 25-30 tấn (A350).

  • Kích thước kiện hàng lớn: boong trên chứa hàng cao 3 m, nặng 6 tấn; boong dưới cao 1,6 m, nặng 4,5 tấn.

  • Thiết kế cửa lớn, dễ xếp dỡ hàng cồng kềnh.

• Ưu điểm:

  • Chở được hàng nặng, cồng kềnh như ô tô, máy móc, thiết bị quân sự.

  • Vận chuyển hàng nguy hiểm an toàn hơn do không có hành khách.

  • Tối ưu không gian, chứa lượng hàng lớn hơn PAX.

• Hạn chế:

  • Tần suất bay thấp hơn PAX, thường 1-2 chuyến/ngày.

  • Chi phí cao hơn do vận hành chuyên dụng.

• Ứng dụng:

  • Vận chuyển hàng công nghiệp, xe tải, nông sản xuất khẩu.

  • Phù hợp cho các tuyến quốc tế như Việt Nam – Trung Quốc, Nhật Bản.

Freighter là giải pháp lý tưởng cho các lô hàng lớn, giá trị cao.

Máy bay Charter: Thuê theo nhu cầu

Máy bay Charter (Air Cargo Charter) là dịch vụ thuê trọn gói chuyến bay theo yêu cầu, có thể chở hàng, hành khách hoặc kết hợp cả hai. Đây là lựa chọn linh hoạt, ngày càng phổ biến tại Việt Nam.

• Đặc điểm:

  • Tùy chỉnh lịch trình, điểm đến và loại máy bay (A321, A330, B777, B787).

  • Tải trọng đa dạng: 2-2,5 tấn (A321), 23-32 tấn (B787).

  • Có thể sử dụng máy bay PAX hoặc Freighter tùy thỏa thuận.

• Ưu điểm:

  • Linh hoạt thời gian, điểm đến, phù hợp với nhu cầu đặc biệt.

  • Vận chuyển hàng hóa lớn, quý giá hoặc khẩn cấp.

  • Quy trình thủ tục nhanh, không cần chờ lịch bay cố định.

• Hạn chế:

  • Chi phí cao, thường từ 15.000-25.000 USD/chuyến quốc tế.

  • Phù hợp với nhóm đông hoặc lô hàng giá trị cao.

• Ứng dụng:

  • Vận chuyển hàng hóa đặc biệt như thiết bị y tế, hàng triển lãm.

  • Các tuyến nội địa hiếm như Hà Nội – Phú Quốc, Hải Phòng – Đà Lạt.

Charter mang lại sự tiện lợi tối đa, đặc biệt cho doanh nghiệp cần giao hàng gấp.

Quy trình vận chuyển hàng hóa

Quy trình vận chuyển hàng hóa bằng các loại máy bay này được tối ưu hóa như sau:

1. Chuẩn bị hàng hóa: Đóng gói theo tiêu chuẩn IATA, tránh hư hỏng.

2. Khai báo hải quan: Nộp hồ sơ điện tử trước khi hàng đến sân bay.

3. Xếp dỡ hàng hóa: Sử dụng thiết bị hiện đại tại sân bay như Nội Bài, Tân Sơn Nhất.

4. Vận chuyển: Tùy loại máy bay (PAX, Freighter, Charter) và tuyến bay.

5. Thông quan: Hoàn tất thủ tục tại sân bay đích với hỗ trợ logistics.

6. Giao hàng: Chuyển hàng từ sân bay đến kho hoặc khách hàng.

Doanh nghiệp cần phối hợp với đối tác logistics để đảm bảo quy trình suôn sẻ.

Hồ sơ cần chuẩn bị

Để vận chuyển hàng hóa, doanh nghiệp cần chuẩn bị:

• Hóa đơn thương mại: Ghi rõ giá trị, số lượng, mô tả hàng hóa.

• Phiếu đóng gói: Chi tiết trọng lượng, kích thước, số kiện hàng.

• Chứng nhận xuất xứ (C/O): Form E hoặc D để hưởng ưu đãi thuế.

• Vận đơn hàng không: Do hãng hàng không phát hành, khớp với hồ sơ.

• Chứng nhận kiểm dịch: Cần cho nông sản, thực phẩm tươi.

• Giấy phép xuất khẩu: Áp dụng cho hàng hóa đặc biệt như hóa chất.

Hồ sơ cần nộp trước 2-3 ngày để tránh chậm trễ thông quan.

Chi phí và thuế quan

Chi phí vận chuyển phụ thuộc vào loại máy bay và tuyến bay:

• Cước phí vận chuyển:

  • PAX: 3-6 USD/kg, phù hợp với hàng nhỏ gọn.

  • Freighter: 5-10 USD/kg, dành cho hàng cồng kềnh.

  • Charter: 15.000-25.000 USD/chuyến, tùy hành trình.

• Thuế nhập khẩu: 0-5% với C/O phù hợp, tùy mã HS code.

• Phí hải quan: 50-150 USD/lô hàng, tùy dịch vụ logistics.

• Phí phụ thu: Phí nhiên liệu (EBS) hoặc phí an ninh có thể áp dụng.

Doanh nghiệp nên yêu cầu báo giá chi tiết từ hãng hàng không hoặc logistics.

Thách thức và giải pháp

Mỗi loại máy bay đối mặt với thách thức riêng:

• PAX:

  • Thách thức: Không gian hạn chế, không chở được hàng lớn.

  • Giải pháp: Sử dụng cho hàng giá trị cao, cần giao nhanh.

• Freighter:

  • Thách thức: Tần suất thấp, chi phí cao hơn PAX.

  • Giải pháp: Tăng đầu tư đội bay, như kế hoạch A321F của Vietnam Airlines.

• Charter:

  • Thách thức: Chi phí cao, phù hợp với nhóm đông.

  • Giải pháp: Tìm chuyến ghép để giảm chi phí cho lô hàng nhỏ.

Hợp tác với các đơn vị logistics như SATS, NCTS giúp tối ưu hóa quy trình.

Tầm quan trọng của các loại máy bay

Ba loại máy bay này đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường Việt Nam:

• PAX: Phù hợp với doanh nghiệp nhỏ, cần vận chuyển nhanh, chi phí thấp.

• Freighter: Đáp ứng nhu cầu xuất khẩu hàng lớn, đặc biệt nông sản, điện tử.

• Charter: Linh hoạt cho các lô hàng khẩn cấp, giá trị cao hoặc tuyến hiếm.

Sự kết hợp của ba loại giúp Việt Nam củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Lưu ý cho doanh nghiệp

Để tận dụng tối đa các loại máy bay, doanh nghiệp cần:

• Chọn loại máy bay phù hợp: PAX cho hàng nhỏ, Freighter cho hàng lớn, Charter cho nhu cầu đặc biệt.

• Đóng gói cẩn thận: Sử dụng vật liệu chống sốc, tuân thủ tiêu chuẩn IATA.

• Kiểm tra quy định: Tránh vận chuyển hàng nguy hiểm trên PAX.

• Hợp tác uy tín: Làm việc với Vietnam Airlines, SATS hoặc NCTS.

• Đặt chỗ sớm: Đảm bảo không gian, đặc biệt với Charter.

Chuẩn bị kỹ lưỡng giúp giảm rủi ro và tối ưu chi phí.

Kết luận

Ba loại máy bay chở hàng – PAX, Freighter và Charter – đang đóng vai trò quan trọng trong vận tải hàng không tại Việt Nam. Với sự phát triển của sân bay Long Thành và kế hoạch đầu tư đội bay của Vietnam Airlines, thị trường cargo hứa hẹn tăng trưởng mạnh mẽ. Doanh nghiệp cần hiểu rõ đặc điểm từng loại máy bay, chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng và chọn đối tác uy tín để tận dụng cơ hội. Hãy sẵn sàng đưa hàng hóa Việt Nam vươn xa trên bản đồ logistics toàn cầu!

Xem thêm:

An ninh hàng không dân dụng vẫn còn lỗ hổng, đặc biệt trên không gian mạng

Các Trung Tâm Hàng Không Lớn Nhất Tê Liệt Vì Xung Đột Ở Trung Đông